Obuwie ochronne musi odpowiadać wszelkim obowiązującym normom EN i normom zapewniającym bezpieczeństwo pracownika podczas wykonywania pracy. Warto wiedzieć, że norma EN ISO 20345: 2012 została zaktualizowana i nosi numer EN ISO 20345: 2022. W związku z tym zaszło kilka istotnych zmian, które omówimy na naszym blogu.
Aktualne wymagania co do bezpieczeństwa antypoślizgowego
Pośród kluczowych zmian znajdują się m.in. te związane z usunięciem SRA, SRB oraz SRC. Testy poślizgowe z kolei zostały włączone do podstawowych wymogów certyfikacji, w związku z czym nie mają one specjalnego oznaczenia. Ponadto, możliwe jest uzyskanie nieobowiązkowego oznaczenia SR po zaliczeniu dodatkowego testu poślizgu (prócz podstawowej certyfikacji). Z kolei buty, których przetestowanie może być albo trudne, albo niemożliwe z uwagi na ich konstrukcję i właściwości (np. te z kolcami), będą oznaczane za pomocą symbolu Ø. Testy wykonywane są w warunkach zbliżonych do rzeczywistych, czyli na płytkach.
Wymogi dotyczące odporności na perforację
Przed aktualizacją normy, obuwie mające wkładkę antyprzebiciową było oznaczone literą P. Nowa norma narzuca już wymóg określenia w jasny sposób, z jakiego materiału została wykonana zastosowana wkładka oraz jaki rozmiar gwoździa był użyty podczas testów certyfikacyjnych. Wcześniej nie było to w żaden sposób jasne. W związku z tym zmienił się system oznaczeń.
P mówi o tym, że wkładka powstała ze stali, a średnica gwoździa jest równa 4,5 mm.
PL to z kolei wkładka antyprzebiciowa wykonana z tworzywa, które nie jest metalem, a średnica gwoździa to także 4,5 mm.
PS tutaj mamy do czynienia z niemetalową wkładką i z gwoździem o średnicy 3 mm.
Większa liczba poziomów ochrony
W związku z nową normą zmieniła się liczba poziomów ochrony. Wcześniej istniały poziomy SB-S5, a teraz wyróżniamy SB-S7 oraz szereg powiązanych z nimi podpoziomów, co jest sporą nowością. Nowy podział to SB, S1, S2, S3, S4, S5, S6 oraz S7.
Poziom S1 występuje z przyrostkiem P o konkretnym znaczeniu (w nawiązaniu do wcześniej opisanej zmiany), czyli S1P, S1PL oraz S1PS. Warto wiedzieć, że kolejne poziomy ochrony nie mają już aż tak wielu podkategorii, ponieważ ich sposób oznaczenia jest wystarczająco precyzyjny. Mimo to należy zwrócić uwagę, jaki rodzaj wkładki antyprzebiciowej został zastosowany. Tym samym wyróżniamy trzy klasy. Przykładowo, dla poziomu S5 będzie to podział: S5, S5L, S5S – pierwszy kod mówi o testowaniu przy wykorzystaniu gwoździa ze stali, drugi o niemetalowej wkładce antyprzebiciowej przy testach z dużym gwoździem, a trzeci o niemetalowej wkładce i testowaniu z wykorzystaniem małego gwoździa.
Specjalne wymagania zastosowane w normach
W ramach zmian normy EN nastąpiło zwiększenie dodatkowych wymagań. Wcześniej było ich 12, a teraz obowiązuje aż 18. Przy tym niektóre z nich stały się elementem obowiązkowej, podstawowej certyfikacji, a w ich miejsce pojawiły się nowe, dodatkowe.
Pośród potencjalnych wymagań można znaleźć takie jak:
- odporność na perforację – wkładka niemetalowa (PL),
- obuwie częściowo przewodzące (C),
- obuwie antystatyczne (A),
- izolacja cieplna materiału podeszwy (HI),
- izolacja przed zimnem materiału podeszwy (CI),
- pochłanianie energii w obszarze pięty (E),
- wodoodporność (WR),
- ochrona śródstopia (M),
- ochrona kostki (AN),
- odporność na przecięcie (CR),
- ścieranie się wzmocnienia noska (SC),
- odporność na poślizg (SR),
- przepuszczanie i absorpcja wody (WPA),
- odporność na ciepło kontaktowe (HRO),
- odporność na olej napędowy (FO),
- przyczepność do drabiny (LG).
Nowy test dodatkowy: przyczepność do drabiny
Przed wprowadzeniem norm EN ISO 20345: 2022 wymóg „przyczepności pięty na drabinie” dotyczył jedynie butów dla strażaków. Obecnie możliwe jest sprawdzenie każdego obuwia bezpiecznego pod względem właśnie dobrej przyczepności na szczeblach: w tym celu stworzono samodzielny, nieobowiązkowy test. Buty o podeszwach, które spełniają ten wymóg, są aktualnie oznaczone kodem LG.
Odporność na olej jako wymóg nieobowiązkowy
Kod FO oznacza odporność podeszwy buta na substancje zawierające węglowodory, czyli olej napędowy, benzynę i inne. Od roku 2023 wymóg ten stał się dodatkowy. Poprzednia norma z roku 2012 wymagała, aby na poziomie ochrony od S1 do S5 – wtedy, kiedy użytkownik nie używa obuwia z piętą otwartą – odporność na olej była obowiązkowa. Teraz odpowiednie testy będą wykonywane w przypadku par butów przeznaczonych do miejsc, w których istnieje ryzyko poślizgu na substancjach zawierających węglowodory.
Wodoodporność na nowych poziomach ochrony: S6 i S7
Według poprzednich norm, obuwie oznaczone jako S2 i S3 posiadało wodoodporną cholewkę, którą rozpoznawało się po kodzie WRU. Warto jednak wiedzieć, że kod dotyczył jedynie samych właściwości materiału, ponieważ tylko on był testowany pod kątem hydrofobowości. Jeśli stanowił tylko element buta, to całość niekoniecznie zapewniała ochronę przed wodą – mogła ona bowiem wnikać w szwy.
Obecnie kod WRU został usunięty. Aktualnie zamiast niego obowiązują oznaczenia: WPA – przepuszczanie i absorpcja wody – oraz WR – wodoodporny. Co więcej, wymagania wodoodporności są wspólne dla nowych poziomów S6 i S7. Oznacza to, że poziom S6 odpowiada poziomowi S2, ale z dodatkowym oznaczeniem WPA i WR, czyli gwarancją wodoodporności. Podobnie, poziom S7 jest równy poziomowi S3 z właściwościami wodoodpornymi. Dzięki takiej zmianie łatwo można zidentyfikować buty chroniące przed czynnikami atmosferycznymi.
Certyfikaty wydane według starych norm wciąż obowiązują
Począwszy od 30 marca 2023 r. obuwie bezpieczne, które trafia do obrotu, musi posiadać certyfikat zgodny z nową normą EN ISO 20345: 2022. Jednak nie oznacza to, że pary butów wprowadzone na rynek przed tą datą automatycznie muszą zostać wycofane. Według przepisów, certyfikat typu UE jest ważny przez 5 lat. A zatem każdy produkt, który uzyskał certyfikację, również przed 30 marca 2023 r., jest dopuszczony do użytku, dopóki nie upłynie ważność tego właśnie certyfikatu.
Z tego powodu jeszcze przez jakiś czas, oprócz obuwia bezpiecznego spełniającego nowe normy, będzie można kupić także produkty testowane według starych norm.