Sprzęt chroniący drogi oddechowe przed rozmaitymi substancjami chemicznymi czy pyłami to niezbędne rozwiązanie w wielu zawodach. W końcu płuca każdego człowieka wykonują codziennie ciężką pracę. Dlatego trzeba zadbać o to, aby odpowiednio zabezpieczać je przed szkodliwymi substancjami, na które są one narażone w wielu sytuacjach. Sprzęt ochronny musi posiadać III kategorię wg Dyrektywy 89/686/EWG – tym samym należy on do środków, które wiążą się z najwyższym ryzykiem utraty zdrowia. Warto wiedzieć, jak go dobrać w odpowiedni sposób.
Jak dobrać środki ochrony oddechu?
Przy wyborze środków ochrony dróg oddechowych bardzo ważną kwestią jest ich optymalne dopasowanie do warunków pracy i zagrożeń, jakie mogą w niej wystąpić. Trzeba przy tym pamiętać o tym, że wybierane maski czy półmaski muszą spełniać wyznaczone normy – bez tego nie będziemy mieć pewności co do ich skuteczności. Przy zakupie odpowiedniego sprzętu do ochrony oddechu należy mieć na uwadze takie kwestie jak:
- stężenie środka szkodliwego – jaka jest jego wielkość;
- typ zanieczyszczenia i jego wpływ na zdrowie;
- szacowany czas pracy danej osoby w warunkach szkodliwych;
- wilgotność powietrza;
- stan zdrowia pracownika;
- czynniki klimatyczne, jakie mogą wpłynąć zarówno na sprzęt, jak i pracownika;
- ergonomię wybieranego produktu.
Podział sprzętu ochrony dróg oddechowych
Wybierając sprzęt ochrony dróg oddechowych, musimy kierować się norma PN-EN 133, która klasyfikuje środki z uwagi na charakter zagrożenia. Powstała ona w oparciu o zawartość substancji szkodliwych we wdychanym powietrzu (pyły, gazy, opary, substancje chemiczne), a także ilość tlenu (gdy występuje niedobór, czyli poniżej 17% tlenu w powietrzu).
Mając na uwadze te czynniki, sprzęt z grupy środków ochrony dróg oddechowych można podzielić na:
- sprzęt izolujący – jest on dedykowany w sytuacji, gdy w powietrzu jest zbyt mała ilość tlenu, występuje zbyt duże stężenie zanieczyszczeń bądź obecność niezidentyfikowanych zanieczyszczeń – np. chemicznych czy biologicznych;
- sprzęt oczyszczający – stanowi on ochronę przed czynnikami chemicznymi (mgły, dym, gazy, pyły) oraz biologicznymi. Sprzęt ten wymaga zastosowania dodatkowych elementów takich jak: półmaski jednorazowe, maski, kaptury, hełmy;
- sprzęt ucieczkowy – to osobna kategoria środków ochronnych, którą stosuje się w momencie ewakuacji ze strefy zagrożenia. Nie jest to w żaden sposób sprzęt służący do użytkowania w pracy, a wyłącznie wykorzystywany w nagłych sytuacjach, kiedy konieczne jest szybkie opuszczenie terenu, w którym powietrze jest skażone.
Półmaski filtrujące – ich klasy i zastosowanie
Musimy wspomnieć także o maskach ochrony dróg oddechowych i półmaskach filtrujących, które powinny odpowiadać obowiązującej normie DIN EN-149. Tego rodzaju sprzęt chroni przed rozmaitymi zanieczyszczeniami cząsteczkowymi. Mowa o pyle, dymie, włóknach szklanych czy innych cząsteczkach, jakie są szkodliwe dla zdrowia i życia. W tym przypadku maski klasyfikuje się z uwagi na poziom ochrony na FFP1, FFP2, FFP3.
- Maska klasy FFP1 – jest odpowiednia do miejsca pracy, gdzie nie występują toksyczne ani fibrogenne pyły bądź aeroloze. Maski te można stosować, gdy wartość graniczna narażenia w środowisku pracy nie jest przekroczona bardziej niż 4-krotnie. Są wykorzystywane w przemyśle spożywczym i budowlanym. Wdychanie może podrażniać drogi oddechowe, jednak nie skutkuje rozwojem chorób.
- Maska klasy FFP2 – jest stosowana w miejscu, w którym we wdychanym powietrzu zawarte są substancje mutagenne i szkodliwe. Maski przechwytują przynajmniej 94% cząsteczek będących w powietrzu i można po nie sięgać, gdy wartość graniczna narażenia nie jest przekroczona bardziej niż 10-krotnie. Wykorzystywane są w przemyśle metalowym oraz górnictwie, czyli tam, gdzie pracownicy mają styczność z mgłą, dymem, aerozolami powodującymi rozwój chorób.
- Maska klasy FFP3 – zapewnia ona najwyższą, maksymalną ochronę dróg oddechowych przed zanieczyszczeniami. Wartość graniczna narażenia nie może być przekroczona więcej niż 30-krotnie. Maski te są w stanie filtrować cząsteczki rakotwórcze, radioaktywne oraz toksyczne. To skuteczne zabezpieczenie przed płynnymi i stałymi pyłami, dymem oraz cząsteczkami aerozolu.
Wspomniana norma mówi też o regulacjach w kontekście wykorzystywania półmasek filtrujących w czasie jednej zmiany i ich ponownego zakładania w ciągu kilku zmian w pracy. Podaje ona wytyczne wskazujące na możliwość ich używania kolejny raz. Jest to zależne od czynników środowiskowych – stężenia substancji szkodliwych, upału, wilgotności, higieny oraz intensywności oddychania. Zgodnie z tym na półmaskach znajdują się oznaczenia. „R” mówi, że półmaska może być używana wielokrotnie, a „NR” określa, że może być ona wykorzystywana wyłącznie podczas jednej zmiany.
Środki ochrony dróg oddechowych – gdzie wskazane?
W przypadku niektórych zawodów nie istnieje żadna możliwość, aby zastosować odpowiednie systemy wentylacyjne, dzięki którym spadłoby ryzyko styczności z pyłami czy niebezpiecznymi substancjami chemicznymi, które wdychają pracownicy. W takich przypadkach konieczne jest zapewnienie im środków ochrony dróg oddechowych, jakie odpowiadają obowiązującym normom. To skuteczna ochrona przed pyłami, parami czy gazami.
Środki ochrony układu oddechowego to rozwiązanie bardzo ważne w przypadku różnych branż przemysłowych – mowa m.in. o górnictwie, hutnictwie, budownictwie, obróbce drewna. Pracownicy spędzają bardzo wiele czasu w środowisku zapylonym – czyli trującym. Zastosowanie półmasek i masek to jedyny sposób na odpowiednią ochronę w takiej sytuacji.